Voor we het weten, wordt het Amazonewoud een savanne

Dat klimaatveranderingen veel invloed hebben op onze aardbol is voor de meeste mensen ondertussen wel duidelijk. Maar hoe groot en hoe snel de impact daadwerkelijk is kan ons nog steeds wel eens verrassen. Neem bijvoorbeeld het enorme Amazonewoud. Regenwouden zijn altijd erg gevoelig voor de hoeveelheid regen die er valt en reageren slecht op periodes van droogte. Dit gecombineerd met een verandering in de luchtvochtigheid en grote bosbranden kan ervoor zorgen dat regenwouden veranderen in een soort savanne. Lange tijd werd aangenomen dat dit proces voor het Amazonewoud pas over enkele decennia voltrokken zou worden, maar uit een nieuwe studie gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications blijkt dat grote delen van het Amazonegebied nu al hun eigenzinnige karakter beginnen te verliezen.

Minder regen leidt tot nog minder regen

Het is niet zo dat het Amazonewoud van de ene op de andere dag in savanne veranderen zal, maar het proces is wel degelijk al in gang gezet. Maar liefst 40% van het woud krijgt al veel minder regen, waardoor het aantal bomen steeds verder zal afnemen. En hoe minder bomen er staan, hoe minder regen er zal vallen. Regenwouden houden hun eigen regenval in stand. Bladeren geven waterdamp af, wat benedenwinds weer als regen naar beneden komt. Meer bomen betekent dus meer regenval, dus minder branden en vervolgens nog meer bossen. Als grote delen van het regenwoud verloren gaan draait dit proces om. Minder bomen, dus minder regen en meer branden, met als gevolg nóg minder bomen. Als dit proces eenmaal in gang gezet is, kan dit niet zomaar meer omgekeerd worden. De droge omstandigheden maken het voor het woud erg lastig om nog te herstellen en het ecosysteem zal steeds gevoeliger worden voor brand.

Eenmaal weg is voor altijd verloren

Door middel van computersimulaties hebben wetenschappers onderzocht wat de invloed van de stijging van broeikasgassen op bossen zou zijn. Zij ontdekten dat als bomen eenmaal verloren zijn gegaan het vermogen van de bossen om nog te herstellen zienderogen afneemt. Regenwouden op alle continenten verliezen snel hun aanpassingsvermogen en zijn erg gevoelig voor globale veranderingen. Vervolgens zal het decennia duren voordat zij zich weer zouden kunnen herstellen, als ze überhaupt al ooit nog in hun oorspronkelijke staat kunnen terugkeren. Alle diersoorten die in de regenwouden voorkomen zouden hierdoor eeuwig verloren gaan. Aangezien dit de meerderheid van alle soorten op aarde betreft zou dit desastreuze gevolgen hebben voor het leven op aarde zoals wij het kennen.

Bosbranden versnellen het proces

Het Amazonewoud heeft dit jaar te maken met de ergste bosbranden van de afgelopen tien jaar. In vergelijking met vorig jaar zijn er 60% meer brandhaarden. Deze branden gecombineerd met houthakkers vormen een serieuze bedreiging voor het woud. Deze omstandigheden brengen het regenwoud steeds dichter bij het omslagpunt waarbij het regenwoud zal veranderen in een savanne. Om dit proces te vertragen of te stoppen zal er dus snel actie moeten worden ondernomen. Als het Amazonewoud in een savanne verandert zullen de gevolgen niet te overzien zijn.